Montenegro

De Illyriërs waren een Indo-Europees volk dat de Westelijke Balkan bewoonde in de klassieke oudheid. Rond de 6de eeuw v. Chr. verenigden verschillende Illyrische stammen zich en vormde zodoende één koninkrijk. Het leven van de Illyriërs werd bepaald door oorlog, en Illyrische piraten waren een echte plaag op de Adriatische Zee. In het zuiden van het koninkrijk waren de stammen echter flink onderhevig aan de invloeden van de Grieken, en velen assimileerden zich. In de 2de eeuw v. Chr. viel het doek voor het Illyrische Koninkrijk, toen vanuit het noorden de Romeinen opdoken en het gehele gebied veroverden.

Na de val van het West-Romeinse Rijk in 476 overleefden de geromaniseerde Illyriërs van de zuidkust van Dalmatië verschillende invasies van ‘barbaarse’ volkeren, zoals de Avaren en Gothen. Tegelijkertijd breidde de macht van de Republiek Venetië steeds verder uit, totdat de Venetianen de Montenegrijnse kust bereikten aan het begin van de 15de eeuw. Hier bleven zij tot 1797 de baas, iets wat tegenwoordig duidelijk te zien is in steden als Kotor, waar de architectuur bijna Italiaans aandoet. Aan alles komt echter een eind, en zo ook aan de Venetiaanse overheersing van (een deel van) Montenegro. Begin 19de eeuw werd het gebied rondom de baai van Kotor ingelijfd door het Habsburgse Rijk.

In tegenstelling tot de Montenegrijnse kust, is het binnenland van Montenegro altijd min of meer onafhankelijk geweest. Na een korte Ottomaanse bezetting, wist de Montenegrijnse elite een klein gebied te ontfutselen aan de macht van Constantinopel. Hier vestigden zij het Prinsbisdom Montenegro, een theocratisch vorstendom met aan het hoofd een Oosters-orthodoxe bisschop. Gedurende enkele eeuwen genoot Montenegro een aanzienlijke autonomie van het Ottomaanse Rijk, en werd in 1799 zelfs volledig onafhankelijk. Het nu slaperige provinciestadje Cetinje was jarenlang de hoofdstad van deze kleine theocratie.

Het Vorstendom Montenegro zag het daglicht op 13 maart 1852 toen Danilo I, voorheen bekend als Vladika Danilo II, besloot afstand te doen van zijn kerkelijke positie als prins-bisschop. Na eeuwen van theocratische heerschappij veranderde dit besluit Montenegro in een seculier vorstendom. In 1910 kwam echter alweer een einde aan het vorstendom toen het land werd verheven tot koninkrijk. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was Montenegro bondgenoot van de geallieerden, maar het land werd in 1916 bezet door Oostenrijk-Hongarije waarna de regering het land halsoverkop moest verlaten. Terwijl zij in ballingschap verkeerden, riep een in allerhaast samengestelde volksvertegenwoordiging aansluiting bij Servië uit. Deze unie zou 88 jaar duren, totdat in 2006 Montenegro weer onafhankelijk werd.

In de periode tussen de twee wereldoorlogen was Montenegro onderdeel van het Koninkrijk Joegoslavië, onder leiding van koning Alexander – een kleinzoon van de koning van Montenegro. Tijdens deze periode bleef onvrede over de verloren soevereiniteit sudderen onder het oppervlak. Ook was er frustratie over de slechte economische situatie in het land. Maar de centrale regering in Belgrado had slechts weinig aandacht voor de perikelen in de Montenegrijnse landsdelen. De Eerste Wereldoorlog had er flink ingehakt in Montenegro en de herstelbetalingen waar het land eigenlijk recht op had als onderdeel van het geallieerd bondgenootschap, werden nooit uitbetaald. Het grootste deel van de bevolking woonde op het platteland, er was vrijwel geen infrastructuur en de industrie bestond uit een handvol bedrijven.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog viel Italië onder leiding van Benito Mussolini Montenegro binnen en annexeerde het gebied rondom de Baai van Kotor. Deze annexatie is zeer waarschijnlijk ingegeven door de toenmalig koningin van Italië, de dochter van de voormalige koning van Montenegro en zelf geboren in Cetinje. De rest van Montenegro werd een Italiaans protectoraat. Toen Italië in 1943 capituleerde, kwam het gebied onder Duitse bezetting totdat een jaar later, in 1944, Tito en zijn partizanenleger het Montenegrijnse territorium bevrijdden. Gedurende de hele oorlog was er stevig verzet tegen de fascisten. Als dank voor de bijdrage die Montenegro had geleverd in de strijd tegen de fascisten, besloot Tito Montenegro de status van republiek te geven binnen de naoorlogse socialistische federatie Joegoslavië.

Van 1945 tot 1992 was Montenegro onderdeel van de Socialistische Federale Republiek Joegoslavië. Het land was naar oppervlak de kleinste republiek van de federatie en had ook de kleinste bevolking. Desalniettemin ging het economisch zeer voortvarend onder socialistisch bewind, onder meer door toenemend toerisme. Ook nam de Montenegrijnse elite een vooraanstaande positie in in de federale regering in Belgrado. Een ander ingrijpend besluit was dat hoofdstad van Montenegro werd verplaatst naar Podgorica, dat door zware bombardementen tijdens de Tweede Wereldoorlog lange tijd geheel in puin lag. De stad werd omgedoopt tot Titograd en in socialistische stijl heropgebouwd, iets wat vandaag de dag nog steeds goed te zien is. Volgens sommigen is Podgorica zelfs de lelijkste hoofdstad van Europa.

In april 1992 besloot Montenegro, na een referendum, zich bij Servië aan te sluiten bij de vorming van de Federale Republiek Joegoslavië (FRJ). Het land was daarmee het enige dat tijdens het uiteenvallen van socialistisch Joegoslavië trouw bleef aan Belgrado. Dit betekende ook dat gedurende de Balkanoorlogen van de jaren 90, Montenegro meevocht aan de kant van Servië in Kroatië en Bosnië. Vanwege de gunstige geografische ligging van Montenegro (toegang tot de Adriatische Zee en een verbinding met Albanië over het meer van Skadar) werd het land tijdens de oorlog een belangrijk centrum voor smokkelactiviteiten. De Montenegrijnse regering kneep een oogje toe voor deze grootschalige smokkel en faciliteerde deze zelfs. Bovendien werd Montenegro in 1999, als onderdeel van rompstaat Joegoslavië, ook gebombardeerd door de NAVO in het kader van de Kosovo-oorlog.

De Federale Republiek Joegoslavië , bekend als FR Joegoslavië of kortweg Joegoslavië, werd opgericht na het uiteenvallen van de Socialistische Federale Republiek Joegoslavië in 1992. De Federale Republiek Joegoslavië omvatte de Republiek Servië en de Republiek Montenegro. Joegoslavië stond op gespannen voet met de internationale gemeenschap vanwege de betrokkenheid in de vele Balkanoorlogen. Door economische sancties zat het land daarnaast ook in een diepe recessie. Uiteindelijk trokken de Montenegrijnen de stekker uit de unie met Servië in 2006. Na een onafhankelijkheidsreferendum verkoos meer dan de helft van de stemmers voor afscheiding.

Nadat Montenegro opnieuw zelfstandig werd in 2006, werkt het land toe naar lidmaatschap van de Europese Unie. Montenegro werd al wel lid van de NAVO in 2017, ook al blijft de bevolking verdeeld over dit bondgenootschap gezien de historische banden met zowel Rusland als Servië. Op politiek gebied valt nog veel winst te behalen voor Montenegro. De huidige president van het land is al sinds het uiteenvallen van Joegoslavië aan de macht en zijn partij was voor lange tijd de belangrijkste van het land. Zij worden er onder meer van verdacht grootschalige smokkel te hebben gefaciliteerd tijdens de Balkanoorlogen in de jaren 90.