Verborgen in het uiterste zuiden van Moldavië ligt een obscuur, vaak vergeten autonoom gebied waar zich een heftige geopolitieke strijd afspeelt: Gagaoezië. In Gagaoezië staat Lenin nog op zijn sokkel, lacht de Turkse president Erdoğan de bevolking vanaf posters toe en betaalt de EU mee aan nieuwe wegen. Van 26 april tot 4 mei 2024 brengen we met Eastpackers als één van de eerste Nederlandse toeristengroepen een bezoek aan deze fascinerende regio. Wil je meer weten over deze reis? Klik dan hier.
Geschiedenis
De geschiedenis van de Gagaoezen is een mysterie. Het is voor historici onduidelijk of de Gagaoezen eigenlijk Turken zijn die zich tot het Christendom hebben bekeerd, of Christelijke Bulgaren die de Turkse taal heeft geadopteerd. Feit is dat de Gagaoezen in de 19e eeuw in het huidige Moldavië belandden, toen ze door de Russische Tsaar werden uitgenodigd daar te komen wonen. Momenteel wonen er ongeveer 140.000 Gagaoezen in een kleine enclave in het zuiden van Moldavië.
Gagaoezië op de kaart van Moldavië, hier in het rood afgebeeld – Wikimedia commons
Toen Moldavië in 1991 onafhankelijk werd, leidde dit tot spanningen tussen de Gagaoezen en Moldaviërs. Waar er in Moldavië stemmen opgingen om het land samen te voegen met Roemenië waren de Gagaoezen meer op Rusland gericht. In tegenstelling tot het conflict dat Moldavië gelijktijdig met de Russischtalige gemeenschap in Transnistrië voerde, werd het conflict rondom Gagaoezië in 1994 vreedzaam opgelost. Er kwam een akkoord waarmee Gagaoezië een autonome status kreeg binnen de Republiek Moldavië. De Gagaoezen kregen ook het recht kregen om zich af te scheiden van Moldavië als Moldavië er ooit voor zou kiezen om zich bij Roemenië te voegen.
Geopolitieke strijd
Rusland probeert via Gagaoezië druk uit te oefenen op de Moldavische regering. Rusland heeft invloed in Gagaoezië doordat het Gagaoezië steunde in de strijd voor autonomie in de jaren ’90 en de Gagaoeziërs veelal Russisch spreken en de Russische staatstelevisie kijken (die in de rest van Moldavië verboden is).
De spanningen rondom het gebied zijn opgelopen sinds de Russische invasie van Oekraïne in februari 2022. In de zomer van 2023 werd ene Yevgenia Gutsul verkozen tot gouverneur van Gagaoezië. Volgens critici won zij de regionale verkiezingen met (financiële) hulp uit Rusland. Gutsul vertegenwoordigt de partij van een veroordeelde zakenman genaamd Ilan Shor, die volgens critici banden heeft met het Kremlin. Shor werd in 2017 veroordeeld voor het verdoezelen van $1 miljard van drie Moldavische banken en ontvluchtte vervolgens het land. In de stad Orhei, waar hij eerder burgemeester was, liet hij wel een supermodern pretpark na: Orheiland, dat nog steeds één van de meest populaire familie-uitjes in het land is. We bezoeken Orheiland tijdens onze Magic of Moldova reis in april 2024.
Naast Rusland oefenen ook Turkije en de EU invloed uit in de regio. Turkije steunt de regio economisch, vooral met infrastructurele en culturele projecten, en de Turkse president Erdoğan bezocht het gebied in 2018. Hoewel ook de EU investeert in de regio wordt zij weinig vertrouwd door de lokale bevolking, die van oudsher meer aan de kant van Rusland staat.
Soviet relieken en wijn
We bezoeken het gebied met Eastpackers tijdens onze Magic of Moldova reis van 26 april tot 4 mei 2024. Tijdens ons bezoek aan Gagaoezië bezoeken we onder andere de Gagaoezische hoofdstad Comrat, een stadje met ongeveer 20.000 inwoners. In Comrat lijkt de tijd stil te hebben gestaan sinds de val van de Sovjet Unie. Naast een prominent standbeeld van Lenin vind je hier prachtige bushaltes vol Sovjet-mozaïeken, surrealistische welkomstborden aan de rand van de stad en een wijd scala aan socialistisch realistische kunst en architectuur.
Tijdens deze reis terug in de tijd genieten we ook van dé specialiteit van Gagaoezië: wijn. Daar waar wijn sowieso al een groot aandeel heeft in de Moldavische economie staat Gagaoezië in het bijzonder bekend om haar uitstekende wijn. We proberen dit in combinatie met de unieke lokale keuken, die dankzij de bijzondere geschiedenis van de Gagaoezen een heel eigen smaak heeft.
Lenin op zijn sokkel in Gagaoezië, met hamer en sikkel op de achtergrond
Een uitgestrekte wijngaard nabij de Gagaoezische hoofdstad Comrat
