Op de fiets met de Oostblogger
Een Eastpacker in hart en nieren? Grote kans dat je van duurzame houtbouw gruwt, terwijl je megalomaan oostblokbeton – gek genoeg – een warm hart toedraagt. In Servië kun je je hart ophalen als je op zoek bent naar een portie brutalisme. Tito juichte het destijds toe en wat een nadeel leek is een voordeel geworden: is het eens in beton gegoten, dan is de kans groot dat het alleen maar esthetischer wordt. Martijn Haan, Oostblogger: “ Belgrado staat sowieso vol brutalistische topstukken. Spring op de fiets, langs de Sava en Donau en bezoek ze allemaal!”
De Westelijke Stadspoort: een brutalistisch welkom!
De Westelijke Stadspoort – Zapadna Kapija in het Servisch – is een enorme brutalistische wolkenkrabber die je niet kunt missen als je via de westkant, vanaf het vliegveld, Belgrado binnenkomt.
In de toeristengidsen wordt de megaflat aangeduid als Genex Tower (Kula Geneks), genoemd naar de Genex Group die gevestigd is in de hoogste van de twee torens. De andere toren heeft een woonfunctie.
Brutalistisme in optima forma
Het Sport- en Recreatiecentrum Milan Gale Muškatirović ligt aan de Donau, vlakbij de Oude Stad. Het restaurant van het complex, met zijn driehoekige vorm en robuuste brutalistische voorkomen, is geïnspireerd op traditionele Servische huizen. Martijn Haan: “Tito vond het een van de mooiste sportcentra die hij ooit had gezien.”
In de brutalistische en modernistische architectuur van de jaren zeventig werden steeds meer traditionele regionale elementen verweven. Dat gebeurde in de Sovjetrepublieken, het Oostblok, maar zeker ook in Joegoslavië. De structuur van het restaurant van Sportcentrum Muškatirović is geïnspireerd op een traditioneel Servisch huis in Morava-stijl: veranda, dak en plaats met schoorsteen in het midden.
Er is een plakkaat te bewonderen, gedateerd 22 november 1973, met een tekst die zo te zien van Tito zelf is. Volgens Google Translate (en mijzelf) staat er ongeveer dit:
“Ik spreek hier met veel plezier, mede uit naam van mijn vrouw, en voel me vereerd vandaag een van de mooiste sportcentra te openen die ik ooit heb gezien. Hiermee wil ik de burgers van Belgrado en vooral de jonge generatie dienen en ondersteunen in het versterken en gezonder maken van ons socialistische land.”
Waarvan akte, dank Tito!
Meer over Belgrado lezen? Check deze blog!
De megadome van het beursgebouw
De beursgebouwen van Beogradskog sajma zijn niet te missen. Vooral Hala 1 is bijzonder, met de wereldrecord-houdende dome in 109 meter voorgespannen beton. Martijn Haan: “Je fietst over de Sava Promenade langs jachthavens, hippe tenten en een nieuwerwets tuibrug à la De Zwaan. En dan ineens, dit pareltje. Wat een enorm ding!” De architecten zijn Branko Žeželj en Milorad Pantović en het gebouw kwam tot stand tussen 1954-1957.
Beograđanka: een hoge dame in verval
“De torenflat Beograđanka – de Belgradose Dame – is een van de architectonische visitekaartjes van Belgrado,” aldus Martijn Haan. Beograđanka werd gebouwd in de hoogtijdagen van Belgrado en Joegoslavië en was lange tijd het hoogste gebouw van Belgrado. “De hoge dame is nu ernstig in verval. Er is veel achterstallig onderhoud. Toen ik er in 2016 was, was het restaurant op de bovenste verdieping gesloten: te gevaarlijk.”
Bij de bouw van dit paleis van Belgrado (Palata Beograd) zijn zo’n 20.000 bouwvakkers, ingenieurs, betonknechten, metselaars en steigerbouwers betrokken geweest. Het interieur is net zo prestigieus als het gebouw zelf. Martijn: “Jammer dat ook daar de klad behoorlijk in zit en er een nogal Wibra-achtige winkel op de begane grond is gehuisvest. Waarbij ik mij gelijk de vraag stel: welke winkelketen is meer in de geest van socialisme, H & M, Bijenkorf of Wibra?”
Betonliefhebber? Check ook deze blog!
Noot: deze blog is een bewerking van blogs die eerder verschenen op Oostblog.info.
