Albanië staat onder toeristen vooral bekend als de nieuwe strandbestemming. Toch heeft ook het binnenland verrassend veel te bieden. Wie verder kijkt dan de kust ontdekt een land met een complexe en intrigerende geschiedenis, gevormd door eeuwen van Ottomaanse bezetting én het isolement onder dictator Enver Hoxha. Een bijzondere plek waar die geschiedenis tastbaar wordt is Kukës, waar tijdens het communistische tijdperk een geheime ondergrondse stad werd aangelegd. Tijdens de ‘All Around Albania’-rondreis van 17 tot 26 oktober 2025 neemt Eastpackers je mee naar Kukës en talloze andere historische en culturele hoogtepunten in het hart van Albanië.
Het stadje Kukës kent een bewogen geschiedenis. Historisch gezien is het gelegen op het snijpunt van de Witte Drin en de Zwarte Drin, rivieren in de Albanese Alpen vlakbij de huidige grens met Kosovo. Deze locatie maakte het in de Oudheid al een strategisch knooppunt, en onder de Romeinse overheersing kwam de stad aan de Via Egnatia te liggen, een belangrijke handelsroute van de Adriatische zee naar Turkije. Ook onder de Ottomanen was Kukës een handelsstad. In 1912 versloegen de Albanezen nabij Kukës een Servisch leger dat probeerde de Adriatische zee te bereiken, en later dat jaar werd de stad onderdeel van een onafhankelijk Albanië, dat vanaf 1944 geregeerd werd door de stalinistische Enver Hoxha.
Onder Hoxha zou de geschiedenis van Kukës in de jaren 70 voorgoed veranderen. Hoxha was zijn leiderschap begonnen als revolutionair, maar veranderde al snel in een paranoïde dictator die buitenlandse invloeden vermeed en een beleid van volledige zelfvoorzienendheid nastreefde. Energieonafhankelijk zijn werd daarin cruciaal, met waterkracht als speerpunt. Dankzij het bergachtige landschap en de talloze rivieren in Albanië kon waterkracht lokaal worden opgewekt, zonder buitenlandse technologie. Omdat Kukës strategisch gelegen is aan de Drin-rivier en omringd wordt door hoogteverschillen werd het aangewezen als strategische locatie voor een nieuwe waterkrachtcentrale.
Door de bouw van de Fierzë-dam verdween het oude Kukës in augustus 1978 onder water, toen het reservoir achter de dam volliep. Voor de bewoners van Kukës betekende dit dat zij moesten verhuizen. Al in 1962 werd besloten om voor de bewoners van Kukës een nieuwe stad te bouwen op een 30 meter hoger gelegen plateau, dat na de bouw van de dam een schiereiland in het nieuwe stuwmeer zou worden. Het karakter van het nieuwe Kukës verschilde sterk van de oude stad: in plaats van historische gebouwen kwamen de bewoners nu in communistische flats te wonen, in kenmerkende sociaal-realistische en functionalistische stijl.
De transformatie van Kukës eindigde niet aan de oppervlakte. Kukës lag vlakbij de Joegoslavische grens, en om de stad te verdedigen tegen een eventuele inval uit dit buurland gaf Hoxha opdracht tot de bouw van een tweede, ondergrondse stad. Het project begon als een kleinschalig netwerk van schuilkelders, maar groeide uit tot een gigantisch complex. De bouw werd toevertrouwd aan een streng geselecteerd team van dertig arbeiders. Zij werden in paren opgesplitst en werkten aan afzonderlijke secties, alles zonder te weten dat zij samen een kilometerslang netwerk bouwden. Deze verborgen stad bevatte ziekenhuizen, een drukkerij, een bakkerij, rechtbanken en commandoposten en was bedoeld om tot tienduizend mensen maandenlang onderdak te bieden in tijden van oorlog. Een deel van deze tunnels valt inmiddels te bezichtigen, waarbij je meer te weten kunt komen over deze bijzondere geschiedenis.
Ook na de val van Hoxha’s regime bleef de geschiedenis van Kukës bewogen. Tijdens de Kosovo-oorlog eind jaren 90 fungeerde de stad, door haar strategische ligging aan de grens, als eerste opvangpunt voor duizenden vluchtelingen. In korte tijd stroomden meer dan 400.000 Kosovaarse Albanezen de stad binnen, een enorme impact voor een gemeenschap van slechts 16.000 inwoners. Toch toonde Kukës uitzonderlijke solidariteit. Zelfs Radio Kukesi, ooit opgericht als propagandakanaal voor Enver Hoxha, kreeg een nieuwe rol: vluchtelingen konden het station gebruiken om hun familie in Kosovo te laten weten dat zij veilig waren aangekomen. Voor deze uitzonderlijke inzet werd Kukës in 2000 genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede.
Nadat het conflict in Kosovo eindigde keerden de vluchtelingen huiswaarts, en in de jaren die volgden vertrokken ook veel van de oorspronkelijke inwoners van de stad. De afgelopen jaren zijn duizenden jonge inwoners vertrokken richting Engeland, in wat inmiddels bekendstaat als de ‘TikTok-exodus’. Op sociale media circuleren filmpjes van eerder geëmigreerde Albanezen die hun nieuwe leven in dure kleding, snelle auto’s en luxe appartementen laten zien. Maar achter die façade schuilt vaak uitbuiting: veel jongeren die illegaal de oversteek maken, worden in Engeland opgevangen door criminele netwerken en eindigen in de drugswereld. Door de massale emigratie loopt Kukës steeds verder leeg, met lege huizen en straten tot gevolg.
Toch gloort er ook hoop voor Kukës. Het toerisme in de regio ontwikkelt zich steeds verder, wat leidt tot nieuwe werkgelegenheid. Naast tours door de ondergrondse stad is ook het bergachtige achterland van Kukës zeer de moeite waard: de stad is prachtig gelegen aan de voet van de Albanese Alpen en vormt een belangrijk toegangspunt voor de High Scardus Trail, die in twintig dagen door Albanië, Noord Macedonië en Kosovo voert. Wil je Kukës zelf bezoeken? Meld je dan aan voor de ‘All Around Albania’ rondreis van Eastpackers, die plaatsvindt van 17 tot 26 oktober 2025.
- 1
- 2
- 3
- …
- 21
- Volgende »